Hội nghị do Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Ngọc Đông chủ trì, có sự tham dự của đại diện các Bộ, cơ quan ngang Bộ, các nhà tài trợ, các nhà khoa học, đại diện các trường đại học, viện nghiên cứu, UBND các tỉnh, thành phố có tuyến chạy qua.

Liên danh tư vấn TEDI-TRICC-TEDIS phối hợp với các đơn vị tư vấn nước ngoài đã báo cáo nghiên cứu khả thi giữa kỳ dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam. Theo đó, tư vấn đề xuất xây dựng tuyến đường sắt mới từ Hà Nội đến TP Hồ Chí Minh dài hơn 1.545 km, phân kỳ đầu tư các đoạn Hà Nội - Vinh dài 285 km; Vinh - Nha Trang 896 km; Nha Trang - TP HCM dài 364 km. Dự án đi qua 20 tỉnh, thành phố với 23 nhà ga, 5 khu depot bảo dưỡng, sửa chữa tàu; trong đó 60% đi trên cầu đường bộ, 10% qua hầm, 30% đi trên mặt đất được rào chắn không giao cắt. Tuyến đường giúp kết nối 02 trung tâm kinh tế - chính trị - xã hội ở hai đầu đất nước là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. 

Về công nghệ sử dụng, đơn vị tư vấn đã phân tích một số công nghệ tàu cao tốc hiện đại, và đề nghị lựa chọn công nghệ tàu chạy trên ray, khổ 1435mm, động lực đoàn tàu phân tán, mạch điện đường ray vì có nhiều ưu điểm trong giảm bớt chi phí hạ tầng, thuận tiện chuyển giao. Công nghệ này tương tự như tàu Shinkansen của Nhật hay TGV của Pháp và đang được nhiều nước khác sử dụng với độ an toàn khai thác gần như tuyệt đối.

Tổng vốn đầu tư toàn dự án dự kiến là 58,710 tỷ USD, trong đó hai đoạn Hà Nội - Vinh và Nha Trang - TP HCM được đầu tư trước, phân kỳ trong 10 năm (2020-2030) với tổng vốn hơn 24 tỷ USD. Nguồn vốn đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước, nguồn vốn vay ODA và khuyến khích kêu gọi nguồn vốn tư nhân tham gia một số hạng mục

Dự án được khai thác theo 02 giai đoạn, giai đoạn đầu vận tốc 160km/h-200km/h, giai đoạn hoàn thiện được điện khí hóa sẽ khai thác với vận tốc 320km/h đến 350km/h. Như vậy, thời gian chạy tàu đoạn Hà Nội – Vinh chỉ còn 01 giờ (so với máy bay là 03 giờ), Hà Nội – Đà Nẵng là 2,5 giờ (so với máy bay là 3,3 giờ), Hà Nội – Nha Trang là 4,2 giờ (so với máy bay là 4,5 giờ) và Hà Nội – TP Hồ Chí Minh là 5,5 giờ (so với máy bay là 4,5 giờ). Giá vé dự kiến chỉ bằng 75% giá vé máy bay.

Hiện Bộ Giao thông đã cùng với Tư vấn làm việc với tất cả 20 tỉnh, thành phố về hướng tuyến và nhận được sự thống nhất cao. 

Tại cuộc làm việc, Hội nghị nhận được nhiều ý kiến của các chuyên gia như TS Nguyễn Ngọc Long, Phó chủ tịch Hội khoa học kỹ thuật cầu đường, GS.TS. Nguyễn Hữu Hà, trường Đại học Giao thông vận tải... Các nhà khoa học nhận định, đây là siêu dự án được nghiên cứu triển khai trong khi Nhà nước còn nhiều dự án khác như đường cao tốc phía Đông, phát triển hàng không. Vì vậy cần có dự báo vận tải để đưa ra đề xuất phù hợp, đầu tư hạ tầng cần theo tiêu chuẩn 350 km/h ngay từ đầu để phát huy hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh của loại hình vận tải, và cần làm rõ mức độ rủi ro để có quyết định, lựa chọn quy mô dự án, công nghệ phù hợp.

Tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam là tuyến đường sắt có vai trò quan trọng trong định hướng phát triển Giao thông vận tải nói riêng và phát triển kinh tế xã hội nói chung của cả nước và của các tỉnh có tuyến đường sắt chạy qua. Việc quy hoạch, xây dựng tuyến đã được định hướng từ năm 2002 trong Quy hoạch tổng thể phát triển Giao thông vận tải đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Dự án xây dựng Tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam là dự án có quy mô lớn, có tác động lớn đến cảnh quan, môi trường, đời sống dân sinh, phát triển kinh tế - xã hội.

Trước đây, dự án đã trải qua một số giai đoạn nghiên cứu báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, xây dựng phương án tuyến do các cơ quan, tổ chức trong nước và nước ngoài thực hiện như:

- Cơ quan Hợp tác Quốc tế hàn Quốc (KOIKA) nghiên cứu năm 2007-2008

- Liên danh tư vấn Việt Nhất (VJC) nghiên cứu năm 2010

- Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) nghiên cứu năm 2013

Các giai đoạn đã nghiên cứu mới dừng lại ở Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, chưa được Quốc hội thông qua.

Trong Chiến lược phát triển Giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2050 (Quyết định số 214/QĐ-TTg ngày 10/02/2015); Quy hoạch phát triển GTVT đường sắt Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 (Quyết định số 1468/QĐ-TTg ngày 24/8/2015) đã xác định nghiên cứu, xây dựng dự án trong giai đoạn 2020-2030.

Hướng tuyến qua địa phận tỉnh Ninh Bình dài 19,2km qua địa phận huyện Yên Khánh, Hoa Lư, Yên Mô, Tam Điệp và đô thị Ninh Bình. Từ Nam Định, tuyến vượt sông Đáy, tránh qua Khu công nghiệp Khánh Phú, vượt QL.10, song song về phía Đông đường bộ cao tốc khoảng 0,3-1,1km. Sau đó chạy song song với đường sắt hiện tại và QL.1 về bên trái, cách khoảng 1km. Tuyến vượt hồ Yên Thắng, qua núi Tam Điệp bằng hầm sang tỉnh Thanh Hóa. 01 vị trí nhà ga đặt tại xã Khánh Thượng, huyện Yên Mô, cách QL.1 khoảng 1km về phía Đông.

Bài viết: Nam Dương

Ảnh: Nam Dương